Η χρόνια έκθεση στον ήλιο, η κληρονομικότητα, ο τύπος δέρματος αλλά και η βιολογική γήρανση είναι αιτίες εμφάνισης προκαρκινικών ή καρκινικών βλαβών στο δέρμα. Οι βλάβες αυτές έχουν διαφορετικές μορφές (Βασικοκυτταρικό Καρκίνωμα, Ακανθοκυτταρικό Καρκίνωμα ή Μελάνωμα και άλλα) και εμφανίζονται συχνότερα στο πρόσωπο, τον λαιμό, τα χέρια και την πλάτη. Η χειρουργική τους αφαίρεση είναι απαραίτητη ώστε να γίνεται έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση οποιασδήποτε κακοήθειας.
Το Βασικοκυτταρικό καρκίνωμα έχει τα εξής χαρακτηριστικά:
Είναι ο συχνότερος καρκίνος δέρματος (80%). Κλινικά έχει πιο συχνά τη μορφή μικρού οζιδίου με σαφή όρια, χρώματος ελαφρώς ερυθρού και έχει, ενδεχομένως, τελαγγειεκτασίες στην επιφάνειά του. Αναπτύσσεται αργά και σταθερά και καταστρέφει τους γύρω ιστούς τόσο επιφανειακά όσο και σε βάθος. Εντοπίζεται κατά 75% στην κεφαλή και στον τράχηλο ενώ συνήθως δεν προκαλεί μεταστάσεις παρά μόνο σε ένα ποσοστό 0,05%
Το Ακανθοκυτταρικό Καρκίνωμα έχει τα εξής χαρακτηριστικά:
Είναι ο δεύτερος πιο συχνός καρκίνος του δέρματος (15%-20%). Η τυπική κλινική του εικόνα είναι αυτή ενός εξωφυτικού υπόσκληρου όγκου με αιμορραγική εξέλκωση στο κέντρο. Εντοπίζεται στην κεφαλή και τον τράχηλο κατά 65% αλλά και σε άλλα σημεία, στα άκρα κατά 30% και στον κορμό κατά 5%. Κατά 80% εμφανίζεται επί ακτινικών κερατώσεων (προκαρκινικές βλάβες του δέρματος που οφείλονται στην χρόνια έκθεση στον ήλιο). Η ικανότητα μετάστασης είναι 5% με 10% στους επιχώριους λεμφαδένες, παρόλα αυτά η νόσος περιμένει τοποπεριοχική με χαμηλό ποσοστό θνητότητας.
Το Μελάνωμα έχει τα εξής χαρακτηριστικά:
Θεωρείται το ταχύτερα αναπτυσσόμενο νεόπλασμα στον κόσμο με 800,000 διαγνώσεις τον χρόνο. Η έγκαιρη διάγνωση με συχνή κλινική επισκόπηση με βάση συγκεκριμένα μορφολογικά κριτήρια με δερματοσκόπηση έχει αυξήσει την επιβίωση των ασθενών με μελάνωμα έως και 98%. Το Μελάνωμα εφόσον δεν έχει διαγνωστεί εγκαίρως, αφαιρεθεί με σωστά όρια ή βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο, είναι πιθανό να έχει μεταστάσεις. Εμφανίζεται σε ποσοστά 30%-40% επί εδάφους προϋπάρχοντος μελανοκυτταρικού σπίλου ενώ σε ποσοστό 70% εμφανίζεται χωρίς να προϋπάρχει καμία βλάβη. Γενικά θε πρέπει να εκτιμηθούν τα παρακάτω χαρακτηριστικά μιας βλάβης ώστε να θεωρηθεί ύποπτη: ασυμμετρία, όρια, διάμετρος, πάχος, οικογενειακό ιστορικό, με σύνοδα συμπτώματα κνησμού, αιμορραγίας, ευαισθησίας, εξέλκωσης. Διαφορετικά, κατά το σύστημα Glasgow πρέπει να συνεκτιμηθούν τα ακόλουθα:
- Αλλαγή μεγέθους
- Ανομοιογένεια χρώματος
- Ανώμαλο σχήμα
- Διάμετρος μεγαλύτερη από 7 χιλ
- Φλεγμονή
- Εξίδρωμα / Αιμορραγία
- Ευαισθησία
Παράγοντες κινδύνου για μελάνωμα είναι:
- Οικογενειακό ιστορικό
- Σύνδρομο Δυσπλαστικών Σπίλων, κλινικά εμφανείς άτυποι σπίλοι
- Μεγάλος αριθμός μελαχρωματικών σπίλων
- Τύπος δέρματος Ι και ΙΙ, εφηλίδες , κόκκινες τρίχες
- Λευκή φυλή και γυναίκες
- Κλινικά εμφανείς σπίλοι που αλλάζουν
- Ηλιακά εγκαύματα και έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία
- Ανοσοκαταστολή
- Γιγαντιαίοι συγγενείς μελανοκυτταρικοί σπίλοι
- Μελαχρωματική ξηροδερμία